Cyprian Kamil Norwid

 

200 lat temu 24 września urodził się Cyprian Kamil Norwid -poeta, dramatopisarz, malarz, rzeźbiarz. Życie Norwida było pełne sprzeczności i paradoksów. Największym problemem twórcy była rosnąca przepaść pomiędzy jego utworami a oczekiwaniami współczesnego mu odbiorcy.

 Wychowany w tradycji romantycznej, przywykły do bogatej w alegorie, gloryfikującej wartości narodowe literatury, czytelnik nie rozumiał Norwida pełnych niedopowiedzeń, nowatorskiego zapisu interpunkcji . Zwłaszcza głoszone przezeń poglądy ujawniły przepaść  dzielącą poetę od jego współczesności. I choć pierwsze – z okresu warszawskiego- publikacje Norwida spotkały się z entuzjastyczną oceną, dały autorowi opinię twórcy genialnego, o renesansowej wszechstronności, to później na próżno zabiegał o wydanie swych dzieł.

 

Z najdoskonalszych, zebranych w cykl Vade-mecum liryków za życia poety ukazało się ledwie kilka wierszy. Jego utwory w istocie wyprzedziły swoją epokę – zostały na nowo odczytane  i docenione przez pokolenie twórców Młodej Polski; „odkrywcą” Cypriana Kamila Norwida był Zenon Przesmycki. Norwid pozostawił po sobie również dramaty: Pierścień wielkiej damy, Zwolon, Krakus, Wanda, poematy: Promethidion, Quidam, oraz pisma prozą, m.in. Czarne kwiaty, Białe kwiaty.

 

Narodowe Czytanie 2021 - Moralność pani Dulskiej

 

W ramach dziesiątej odsłony Narodowego Czytania 04.09.2021 r.  usłyszymy  „Moralność pani Dulskiej”  Gabrieli  Zapolskiej.  Utwór powstał  w ciągu   kilkunastu   dni   na   przełomie października  i listopada 1906 roku. Premiera odbyła się w grudniu, w Teatrze Miejskim w Krakowie. 

Na przykładzie Dulskiej i jej rodziny Zapolska przeprowadziła krytykę mieszczaństwa. Jest ona wymierzona przeciwko takim cechom, jak: moralne zakłamanie, skąpstwo, egoizm, pogarda dla ludzi stojących niżej, prymitywizm umysłowy. Nazwisko bohaterki dało początek pojęciu dulszczyzny, czyli kołtuńskiej, mieszczańskiej hipokryzji, ciasnocie horyzontów i wysokim mniemaniu o własnych walorach moralnych i intelektualnych. 

Moralność Dulskiej ogranicza się do zasady „prania brudów we własnym domu”, tuszowaniu skandalów, dbałością o pozory, przekonaniu, że pieniądz nie cuchnie. Nazwisko Dulskiej stało się synonimem ciemnoty, zacofania, cech kołtuna i filistra, tak znienawidzonych przez młodopolską i antymieszczańską opozycję.