Szlacheckiego
syna z zapadłej ukraińskiej wsi dręczyła nuda prowincji. Trwał jednak w
przekonaniu, że gdzieś tam, w dalekim Petersburgu, życie toczy się pięknie i
podniośle.
Kiedy jednak znalazł się w stolicy carskiego imperium, szybko odkrył
,iż jego mieszkańców zżera jeszcze większa nuda i pospolitość.
Cała jego
twórczość to zemsta za to rozczarowanie. Gdy carska policja zaliczyła ucznia
Gogola do zwolenników „wolnomyślnych” profesorów wytropionych w gimnazjum,
ukończył szkołę z najniższą , 14. rangą urzędniczą.
Z takim wykształceniem
trudno mu było znaleźć interesującą posadę w Petersburgu. Bez powodzenia
próbował kariery urzędniczej, aktorskiej i literackiej. Dopiero zachęty
Puszkina sprawiły, że Gogol ponownie chwycił za pióro.
Czytelnicy mieli mu
jednak za złe, że szydzi z „synów ziemi rosyjskiej”, a sam Gogol był
niezadowolony z tego, że – szydzi zbyt mało. Szybko jednak te zaniedbania
nadrobił, pisząc sztukę „Rewizor”.
Jednak satyra na Rosję prowincjonalną
była tak dosadna, że na autora posypały się gromy. Zaszczuty Gogol wybrał się w
podróż po Europie Zachodniej.
Z podróży przywiózł do kraju powieść „Martwe
dusze”- to zakamuflowany atak na carski absolutyzm, który prowadzi miliony
Rosjan do całkowitej degrengolady moralnej. Umarł w przekonaniu, że jest za
mało utalentowany, aby pokazać prawdziwe, szlachetne oblicze swojej ojczyzny.