Chrystus opuszczający Swoją Matkę - Lorenzo Lotto

 

Nie osiągnął sukcesu  ekonomicznego, a kiedy niemal stracił wzrok, przez ostatnie lata życia został świeckim  bratem przy zakonie w Loretto. Pobyt w Rzymie umożliwił mu zapoznanie się    z dziełami Rafaela i Michała Anioła, z których twórczości  przejął pewne wątki ujawniające się w jego obrazach w postaci wyrazistej charakterystyki psychologii przedstawianych osób i umiejętności wytworzenia sugestywnej atmosfery w obrazach o treści religijnej. W ten sposób ukształtował się jego niepowtarzalny język malarski, w wielu wypadkach niemający nic wspólnego z renesansową równowagą. 

Reprodukowane dzieło pochodzi z Bergamo. Lotto w masywnej ramie architektonicznej umieścił scenę, która ze względu na charakter ruchu postaci  i mocne światło może przywodzić na myśl przedstawienie teatralne. Temat pochodzi ze średniowiecznego tekstu, znanego jako Sette dolori della Vergine [Siedem Boleści Najświętszej Marii Panny ]. Chrystus, zanim wyruszył do Jerozolimy, poprosił  Matkę o błogosławieństwo, a ona znając przyszłe losy Syna, padła zemdlona. Podtrzymali ją Magdalena,    św. Jan i jej matka Anna. Tekst ten był jednym z najczęściej przedstawianych w sacre rappresentazioni, spektaklach teatralnych wystawianych w czasie Wielkiego Tygodnia. Przyczyna tak wielkich cierpień Matki i Syna zostaje wyjaśniona dzięki  karteczce przypiętej do jabłka, znajdującego się na pierwszym planie. Tekst wyraża nadzieję rodzaju ludzkiego oczekującego Odkupienia.

Miguel Cervantes

 

Literaturą zajął się w wieku 33 lat. Był weteranem walk europejskiego rycerstwa przeciw Turkom. W bitwie pod Lepanto w 1571 roku został ranny w lewą rękę, która pozostała bezwładna do końca życia. 

W więziennym odosobnieniu wpadł na pomysł powieści o fantaście większym niż on sam. Miała to być historia o hiszpańskim szlachcicu, który – naczytawszy się starych romansów rycerskich – uroił sobie, iż sam jest takim rycerzem. 

Ze swym głupawym giermkiem Sancho Pansą ruszył więc bronić wszystkich uciśnionych świata. W 1605 roku pierwsza część dzieła „Przemyślny szlachcic  Don Kichot z Manczy” była gotowa. 

Jej sukces był tak zawrotny, że w ciągu zaledwie dwóch tygodni  od ukazania się pierwszego wydania aż trzy madryckie drukarnie opublikowały pirackie wydania książki. Tak zaczęła się kariera jednej z najbardziej znanych opowieści w całej historii światowej literatury.

 Don Kichot, podążający za ułudami swego szlachetnego, choć obłąkanego umysłu, stał się patronem wszystkich obrońców spraw godnych, ale skazanych na przegraną. Z jednej strony nieodparcie śmieszył , gdy wiatraki brał za gigantów, a stado owiec za nieprzyjacielskie armie, ale z drugiej budził swoim idealizmem  sympatię  i najwyższy szacunek.

 Stworzenie tak wiekopomnej postaci nie poprawiło jednak  znacząco sytuacji materialnej pisarza. Twórca umarł w biedzie         i zapomnieniu.

Święty Hieronim w pracowni

 

Obraz był częścią nastawy ołtarzowej namalowanej przez Colantonia w 1450 r., do kościoła San Lorenzo w Neapolu. Kompozycja ukazuje świętego w pracowni  zajętego wyjmowaniem ciernia z łapy lwa. Łagodne spojrzenie zwierzęcia świadczy  o jego dozgonnej wdzięczności.

 Malarz przedstawił św. Hieronima siedzącego na drewnianym tronie, wśród półek z iluminowanymi księgami i bezładnie porozrzucanymi pergaminami. Otwarty manuskrypt z kałamarzem i przyrządami do pisania nawiązuje do działalności świętego jako tłumacza i komentatora Pisma Świętego. Święty Hieronim, wybitny znawca języka hebrajskiego i greki, jak również retoryki    i prawa, był autorem pierwszego przekładu Biblii na łacinę, zwanego Wulgatą, którą opracował u schyłku IV w.

 Biała broda świętego stanowi odwołanie do jego olbrzymiego autorytetu w środowisku kościoła. Niewielkie wnętrze, w którym został przedstawiony św. Hieronim, przypomina typowy, renesansowy gabinet. Pomieszczenie to, niezwykle popularne w XV w., ze względu na niewielkie rozmiary doskonale nadawało się do osobistej nauki i rozmyślań humanisty i erudyty, bez względu na to, czy był on władcą, literatem czy artystą. Liczne księgi oprawione w pergamin widoczne na półkach za świętym są wyraźną aluzją do kulturalnego środowiska epoki humanizmu,      w której studia i pisanie dzieł naukowych odgrywały niezwykle istotną rolę.