Stanisława Przybyszewska, nieślubna córka Stanisława Przybyszewskiego i malarki Anieli Pająkówny żyła w cieniu kompleksów, które zaciążyły na jej stosunku do ludzi i świata, a pośrednio ukształtowały również jej zainteresowania artystyczne.
Przed obcością świata Przybyszewska broniła się z jednej strony perfekcją, a z drugiej – nienawiścią. Pisarka była imponującym samoukiem; wyuczyła się kilku języków obcych, którymi swobodnie mówiła (i w których pisała), pochłaniała tomy lektur, a swoje dramaty oparła na szczegółowych studiach źródłowych. Braków nie wybaczała ani sobie, ani innym. Korespondencja Przybyszewskiej prezentuje jej nieograniczone możliwości intelektualne, a równocześnie jej trudny charakter, niespotykany upór, niecierpliwość i nadwrażliwość.
Motorem działania Przybyszewskiej jest niechęć do świata, do jego miałkości, codziennych spraw, szarych, nieciekawych ludzi, a także niechęć do własne płci i ewentualnych funkcji erotycznych i macierzyńskich.
Do historii literatury Przybyszewska weszła jako autorka trzech dramatów o rewolucji francuskiej, pisanych w latach dwudziestych i trzydziestych. Powstały wówczas następujące sztuki: Dziewięćdziesiąty trzeci (adaptacja telewizyjna 1969), Sprawa Dantona (premiera w 1931, utwór sfilmowany przez Andrzeja Wajdę, 1982), Thermidor (oryginał w języku niemieckim, dramat wystawiono w 1971); dwie ostatnie sztuki zostały przetłumaczone na angielski przez Bolesława Taborskiego w 1989.
Pokazując, szczególnie w Sprawie Dantona, bezwzględny mechanizm rewolucji i przyznając rację nieludzkiej postawie Robespierre`a, Przybyszewska uzewnętrznia swą skrajną nienawiść do starej formy świata, swój gnostycyzm, niechętny rzeczywistości konkretnej, seksualnej, zależnej od emocji i sentymentów. Sprawa Dantona to jeden z najznakomitszych utworów w historii polskiej literatury, arcydzieło stylu i intelektu.
Dramaty Przybyszewskiej i jej olśniewająca korespondencja zasługują na uwagę czytelników. To bez wątpienia arcydzieła.
IB
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz